PARAFIA
Rok erygowania parafii: 1480
Adres: Skalnik 35
38-230 Nowy Żmigród,
Tel.: +48 13 441 52 32
Rok erygowania parafii: 1480
Adres: Skalnik 35
38-230 Nowy Żmigród,
Tel.: +48 13 441 52 32
Kościół parafialny: murowany, zbudowany i poświęcony w 1911 r.
Kościoły oraz kaplice filialne i zakonne: kościół w Brzezowej
Terytorium: Skalnik, Brzezowa
Powierzchnia cmentarza: 0,37 ha
Skalnik należy do najstarszych parafii na terenie południowej Polski. Założycielami parafii prawdopodobnie byli św. Cyryl i Metody, którzy w księstwie czesko-morawskim i Słowacji, którzy tam gdzie pracowali, zakładali parafie pod wezwaniem św. Klemensa. Według tradycji dotarli też do Skalnika, bowiem patronem parafii jest św. Klemens. Kiedy książę morawski Świętopełk pod naciskiem niemieckim likwidował obrządek słowiański w swoim państwie metodianie uciekali do Chorwacji, Słoweni, Bułgarii i Kraju Wiślan. I wtenczas z uchodzącymi prawdopodobnie z Nitry na Słowacji przybył do Skalnika obraz Matki Boskiej, który do dnia dzisiejszego znajduje się w kościele skalnickim. Obraz jest podobny do Matki Boskiej Jasnogórskiej, z cechami bizantyjskimi. Najświętsza Maria Panna była w nim czczona przez długie wieki jako Królowa Gór przez Polaków, Rusinów i Słowaków. Obecnie parafia przygotowuje się do koronacji na prawie diecezjalnym. Kościół parafialny został wybudowany w latach 1909 – 1911. Konsekrowany w 1912 r. Poprzednie dwa były drewniane. W Brzezowej został wybudowany kościół filialny w latach 1993 – 94, poświęcony 28.10.1995 r. Parafia w Skalniku została erygowana przed 1480 r. Należały wtedy do niej jeszcze wsie: Brzozowa i Mrukowa. W XVI w. miejscowość Skalnik należała do parafii w Samoklęskach, a w 1791 r. została włączona do parafii Nowy Żmigród. W 1939 Skalnik stał się ekspozyturą Nowego Żmigrodu, a następnie samodzielną parafią.
Pierwsza wzmianka o miejscowości pojawiła się około roku 1420, ale musiała ona istnieć wcześniej. W 1516 roku otrzymał tę wieś Andrzej Stadnicki, kasztelan sanocki. Wojny światowe obeszły się z wsią łagodnie. W chwili obecnej wieś liczy ponad 400 mieszkańców. We wsi zachowało się wiele starych drewnianych domów, charakterystycznych dla dawnego budownictwa. Jest tutaj ochotnicza straż pożarna, wieś do roku 2009 posiadała również szkołę, teraz już zamkniętą. Brzezowa położona jest w gminie Nowy Żmigród, w środkowej części Beskidu Niskiego. Miejscowość otoczona jest przez cztery wzniesienia: Bucznik (518 m n.p.m.), Jeleń (501 m n.p.m.), Walik (457 m n.p.m.) i Trzy kopce (696 m n.p.m.). Na wschód od wsi płynie Wisłoka, a przez samą miejscowość kilka potoków największym jest Brzezówka. Potok ten w swoim dolnym biegu płynie przez głęboko wcięta dolinę. W północno-zachodniej części Brzezowej znajduje się niewielki potok wypływający ze źródła znanego jako Źródło Świętego Wojciecha. Oprócz zwartej części Brzezowa ma kilka przysiółków: Łęka, Potok i Makarka – obecnie niezamieszkana położona między górą jeleń a Desznica. Góra Trzy Kopce jest w całości zalesiona, a pozostałe wzniesienia mają lasy jedynie w szczytowych częściach.
Został wybudowany na początku lat 90. Jego poświęcenie odbyło się w październiku 1995. Brzezowa należąca do parafii Skalnik otrzymała swój własny kościół filialny pw. św. Wojciecha i św. Karoliny Kózkówny. Na zachodnim krańcu wsi znajduje się kapliczka postawiona w miejscu, gdzie według legendy odpoczywali ludzie wiozący z Węgier figurkę czczonej w okolicy Matki Boskiej Tarnowieckiej.
Powstała krótka legenda o św. Wojciechu jak w 996 roku szedł z Panonii w głąb kraju polskiego, głosząc religię chrześcijańską. Wędrując tak, św. Wojciech przemierzał krańce południowej Polski. Droga przywiodła go na ziemie Brzezowej, gdzie według legendy, w miejscu, w którym stał, w kamieniu powstało źródełko z wodą, która ma moc uzdrawiającą. W latach 90. postawiono krzyż św. Wojciecha na łące w pobliżu źródełka. Do źródełka prowadzi 5 krzyży postawionych przez miejscową ludność. Oznaczają one 5 tajemnic różańcowych.
Jeszcze do drugiej wojny światowej rósł stuletni buk, który miał trzy rozgałęzienia. Między tymi rozgałęzieniami znajdowało się małe wgłębienie gdzie gromadziła się woda. Była to woda lecznicza. Do Buka ściągały pielgrzymki. Ofiarą za wodę były drobne pieniążki związane w chusteczce, które zawieszano na gałązkach.
Szczególną uwagę należy zwrócić na grodzisko „Walik”, odległe o 1 km od wsi. Posiada ono podwójne wały i fosy oraz szczątki trzeciego wału zaporowego. Z grodziska roztacza się rozległy widok na okoliczne pasma Beskidu Niskiego. Grodzisko jest jednym z najstarszych grodów wczesnosłowiańskich odnalezionych na terenie Małopolski. Badania archeologiczne z lat 50-tych, 80-tych i 90-tych datują je na czasy powstawania Księstwa Piastów, czyli VIII – X wiek. Mimo erozji i eksploatacji rolniczej zachowały się ponad trzymetrowe wały otaczające dwoma pierścieniami plac centralny (majdan) o wymiarach 150 – 160 m. Resztki trzeciego wału zaporowego obejmują półkolem przestrzeń od strony południowej. Powierzchnia grodziska wynosi około 4 ha. W centrum grodziska archeolodzy odkryli ślady chaty (półziemianki) o konstrukcji słupowej. Natrafiono także na fragmenty wczesnośredniowiecznej ceramiki (VIII – X). Znaleziono tu ponadto ślady wcześniejsze z okresu wpływów rzymskich z III i IV wieku n. e. Z przeprowadzonych badań wynika, iż gród spłonął przed ukończeniem budowy albo był używany okresowo lub doraźnie. Być może biegł tędy bardzo stary szlak na przełęcz nad Grabiem omijający wielki łuk Wisłoki. Obniżenie południowej części grodziska nosi nazwę „Koci Zamek”, co niektórzy łączą z określeniem „kotczy zamek” oznaczającym twierdzę złożoną z wozów (koczów) – wynalazek czeskich husytów.
Ochotnicza Straż Pożarna w Brzezowej została założona w 1911r. przez wójta gminy Michała Ziomka i miejscowego działacza ruchu ludowego Mariana Tockiego. Na temat działalności OSP sprzed I wojny światowej i okresu między wojennego nie zachowały się dokumenty, gdyż spłonęły razem z archiwum gminnym i powiatowym w Nowym Żmigrodzie i w Jaśle. Działalność OSP w Brzezowej ustalono na podstawie źródeł pośrednich i relacji seniorów strażaków.